Firmowe sekrety pod kluczem

Sieci franczyzowe, agencyjne czy partnerskie działają w oparciu o wypracowane przez siebie, unikalne standardy i procedury. Zasady, na jakich funkcjonują, czyli m.in. strategie marketingowe, sposoby pozyskiwania i obsługi klienta, a także stosowane ceny czy zawierane z kontrahentami umowy powodują wyjątkowość i niepowtarzalność każdej z firm. Przedsiębiorcom bardzo zależy na zachowaniu wszelkich tego rodzaju informacji o firmie w poufności. Dlatego też przekazując niezależnym firmom prawo do działania pod swoim logo, zobowiązują je do zachowania wszelkich udostępnionych im tajemnic w poufności.

Poufność zdefiniowana

Prawo polskie, ale również prawo unijne posługuje się różnymi pojęciami na określenie informacji poufnych. Można spotkać się z określeniami typu: tajemnice produkcyjne, tajemnice handlowe lub nieujawnione do informacji publicznej informacje techniczne bądź technologiczne. Natomiast ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji (Dz. U. 2003 nr 153, poz. 1503) w art. 11 ust. 4 definiuje jako tajemnice przedsiębiorstwa nieujawnione do wiadomości publicznej informacje techniczne, technologiczne, organizacyjne przedsiębiorstwa lub inne informacje posiadające wartość gospodarczą, co do których przedsiębiorca podjął niezbędne działania w celu zachowania ich poufności.

Porozumienie w sprawie Handlowych Aspektów Praw Własności Intelektualnej (będące załącznikiem do porozumienia w sprawie utworzenia Światowej Organizacji Handlu) w art. 39 wskazuje, kiedy i jakie informacje można uważać za tajemnicę. Mianowicie informacje takie muszą pozostawać w sposób zgodny z prawem pod kontrolą danego przedsiębiorcy, nie mogą być ogólnie znane lub łatwo dostępne dla osób z kręgów, które normalnie zajmują się tym rodzajem informacji, mieć wartość handlową oraz zostać poddane rozsądnym działaniom dla utrzymania ich poufności.

Tak więc najważniejsze są dwa aspekty. Aby informacja nie była ujawniana czy powszechnie dostępna i aby miała wartość handlową. To właśnie wartość handlowa informacji, która jest wykorzystywana przez danego przedsiębiorcę, daje mu przewagę nad konkurencją.

Upublicznienie informacji

Dla oceny, czy dane informacje można uznawać za tajemnice przedsiębiorstwa, ważny jest sposób ochrony tych informacji. Należy pamiętać, że informacja przestaje być poufna w momencie upublicznienia. Ma ono miejsce wtedy, gdy każdy zainteresowany może taką informację łatwo zdobyć. Art. 39 TRIPS (prawa unijnego) jeszcze słabiej chroni informację poufną, ponieważ za upublicznienie uważa łatwy dostęp do informacji osób z kręgów, które zajmują się tym rodzajem informacji, czyli specjalistów z danej branży.

Przepisy prawne nie narzucają ani nie wymagają zastosowania szczególnych środków bezpieczeństwa dla zachowania informacji w poufności. Przedsiębiorca powinien jedynie podjąć standardowe, zwykłe działania, które mają na celu uniemożliwienie upublicznienia informacji. Przedsiębiorca, który w celu normalnego funkcjonowania firmy musi przekazać informacje poufne innemu podmiotowi, powinien zawrzeć z kontrahentem klauzulę umowną lub odrębną umowę o zachowaniu poufności.

Przepisy prawa własności przemysłowej wskazują, że umowa licencyjna również może przekazywać dostęp i prawo do korzystania z poufnego know-how. Dlatego też w umowach franczyzowych standardowo są zawierane zapisy zobowiązujące franczyzobiorcę do zachowania w tajemnicy informacji poufnych przekazanych przez franczyzodawcę. Tymi informacjami poufnymi są cenniki, umowa franczyzowa, a przede wszystkim know-how opisane w podręczniku operacyjnym. Dodatkowo franczyzodawcy mogą zobowiązać franczyzobiorcę do zastosowania w zawieranych umowach o pracę zapisów o zachowaniu poufności przez pracowników franczyzobiorcy.

Franczyzodawca może chcieć, aby franczyzobiorca również po rozwiązaniu umowy nadal przestrzegał tajemnicy informacji, do których miał dostęp i nie upowszechniał ich ani sam z nich nie korzystał. Wtedy w umowie franczyzowej musi zawrzeć konkretne zapisy wskazujące, jak długo zakaz ujawniania i wykorzystywania tajemnicy przedsiębiorcy będzie wiązał franczyzobiorcę po ustaniu obowiązywania umowy. Natomiast jeśli nie ma takich zapisów, to franczyzobiorca może używać informacji po wygaśnięciu umowy.

Sankcje naruszenia poufności

Kary za dokonanie czynu nieuczciwej konkurencji mogą mieć charakter cywilny lub karny. Jeżeli zdarzy się, że tajemnica przedsiębiorstwa zostanie ujawniona, przedsiębiorca, którego interes został zagrożony, może, zgodnie z art. 18 ustawy o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji, żądać zaniechania niedozwolonych działań; usunięcia ich skutków; naprawienia wyrządzonej szkody na zasadach ogólnych oraz wydania bezpodstawnie uzyskanych korzyści.

Dochodząc natomiast praw na podstawie art. 721 par. 2 kodeksu cywilnego, gdy zostanie naruszona umowa przez kontrahenta, który nie wykona lub nienależycie wykona obowiązek zachowania w poufności przekazanych informacji, można domagać się od niego naprawienia szkody albo wydania uzyskanych korzyści.

Konsekwencje karne przewiduje art. 23 u.z.n.k., zgodnie z którym ten, kto wbrew ciążącemu na nim obowiązkowi w stosunku do przedsiębiorcy ujawnia innej osobie lub wykorzystuje we własnej działalności gospodarczej informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa, jeżeli wyrządza to poważną szkodę przedsiębiorcy, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do lat dwóch. Tej samej karze podlega ten, kto bezprawnie uzyska informację stanowiącą tajemnicę przedsiębiorstwa i ujawni ją innej osobie lub wykorzysta we własnej działalności gospodarczej.

Karina Korczyńska, prawnik, menedżer działu doradztwa PROFIT system